Tepeyi baltalamak istiyor tezi: Çin önderi Şi Cinping, G20’ye katılmayacak

Moskova’nın akabinde Pekin de G20 Doruğu’na önderler seviyesinde katılmama kararı aldı.

Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin, Hindistan’ın konut sahipliğinde düzenlenecek doruğa gitmeme kararı almıştı.

Putin’den sonra Şi

Putin’den sonra Çin Devlet Lideri Şi Cinping’in de 9-10 Eylül tarihlerinde Yeni Delhi’de gerçekleştirilecek doruğa katılmayacağı duyuruldu.

BRICS Doruğu’nun akabinde her iki ülke tarafından peş peşe atılan adımların, G20’yi baltalama teşebbüsü olduğu öne sürüldü.

Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mao Ning, tepede ülkesini Başbakan Li Çiang’ın temsil edeceğini duyurdu.

G20’yi global ekonomik ve finansal işbirliği için değerli bir forum olarak gördüklerini belirten Mao, tepede Çin heyetine bu kere Başbakan Li Çiang’ın başkanlık edeceğini, G20’nin memleketler arası ekonomik iş birliği ve global kalkınma açısından rolünü vurgulayacağını kaydetti.

Toplantılara şahsen katılmayan birinci Çin Devlet Başkanı

Şi, G20 başkanlar tepelerinin yıllık sistemli gerçekleştirildiği 2008’den bu yana toplantılara şahsen katılmayan birinci Çin Devlet Lideri olacak.

Sözcü Mao, Çin’in doruktan beklentilerine ait şöyle dedi:

Umarız G20, dünya iktisadında baskıların hissedildiği, kalkınmada yeni zorlukların ortaya çıktığı bir devirde ekonomik toparlanma ve sürdürülebilir büyüme için mutabakat sağlar, ortak refah ve kalkınma bildirisi verir.

Şi’nin doruğa katılmayacağına dair haberler, daha evvel Batı ve Hint basınında yer almıştı.

Zirvenin tertibinde yer alan diplomatik kaynaklara dayandırılan haberlerde, Çin heyetinin hazırlık toplantılarında Ukrayna Savaşı’ndan ekonomik yükün gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler ortasında paylaşımına, iklim değişikliğinden sıhhate kadar çok sayıda mevzuda bir tepe uzlaşmasına karşı itirazlarını lisana getirdiği öne sürülmüştü.

‘Çin, tepeyi baltalamak istiyor’ iddiası

Bazı Hint gözlemciler, Çin’in ortalarındaki hudut ihtilafının yol açtığı uyuşmazlıklardan ötürü “Hindistan’ın konut sahipliğindeki tepeyi baltalamaya çalıştığı” görüşünü lisana getirmişti.

Himalayalar’da bulunan ihtilaflı hudut bölgelerindeki gerginliklerin tahliline yönelik görüşmeler sürse de Pekin ile Yeni Delhi ortasında bu mevzudaki güvensizlik devam ediyor.

Çin Devlet Lideri Şi, Hindistan Başbakanı Narendra Modi ile Tepe kapsamında yaptığı gayriresmi görüşmede, görüşmelerin devamı ve bölgedeki tansiyonun düşürülmesi konusunda mutabakata varmıştı.

Hindistan ile hudut gerilimi

Görüşmenin akabinde yapılan ortak açıklamada, iki başkanın, “(sınır ihtilafına ilişkin) diyalog ivmesinin sürdürülmesi, askeri ve diplomatik kanallardan müzakerelere devam edilmesinde uzlaştığı” belirtilmişti.

Modi, görüşmede iki ülke ortasındaki hudut bölgelerini ayıran Fiili Denetim Çizgisi’ne uyulmasının Çin-Hindistan ilgilerinin olağanlaşması için “şart” olduğunu vurgularken Şi, tarafların, “ikili münasebetlerdeki genel çıkarları akılda tutarak hudut problemini uygun biçimde ele alması gerektiğini” vurgulamıştı.

Gözlemciler, verilen bildirilerden, görüşmenin ilan edildiği üzere “mutabakattan” çok, bir “restleşmeye” işaret ettiği değerlendirmesinde bulunmuştu.

‘BRICS, G20’ye karşı’ söylentileri

Öte yandan, 22-24 Ağustos’ta Güney Afrika’nın Johannesburg kentinde düzenlenen BRICS Doruğu’nda Çin’in savunduğu genişleme siyasetiyle, Suudi Arabistan, Arjantin, Birleşik Arap Emirlikleri, İran, Mısır ve Etiyopya’nın olduğu 6 yeni üye topluluğa davet edilmişti.

Çin’in G20’ye devlet lideri seviyesinde katılmamasının, BRICS’in genişleme kararının çabucak akabinde gelmesi, Pekin’in yeni dünya tertibine ait hal değişikliğinin sinyalini veriyor olabilir.

Yükselen ekonomilerle gelişmiş ekonomileri bir ortaya getiren G20, gelişmekte olan ülkelerin global idarede sesini duyurduğu değerli bir forum fonksiyonu görüyor.

BRICS üyesi Brezilya Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika dışında, Türkiye, Endonezya, Arjantin, Meksika ve Suudi Arabistan üzere yükselen ekonomiler kümenin üyesi.

Genişlemenin akabinde Pekin idaresinin BRICS’i, Batı öncülüğündeki G7 ve hatta G20’ye karşı alternatif olarak pozisyonlandırmak istediği yorumları yapılmıştı.

ABD ile devam eden gerilimler

Önceki ABD Temsilciler Meclisi Lideri Nancy Pelosi’nin Ağustos 2022’de Çin ile egemenlik ihtilafı içindeki Tayvan’ı ziyaret etmesinin akabinde kopma noktasına gelen alakalarda irtibat kanallarının yine kurulması konusunda görüş birliği sağlanmıştı.

Fakat ortadan geçen vakitte, şubatta Çin’e ilişkin yüksek irtifa balonunun ABD hava alanına girmesinin yarattığı kriz ve ABD’nin teknoloji alanında Çin’e getirdiği yeni kısıtlamalarla siyasi tansiyon artarak devam etmişti.

Şi’nin G20’ye katılmayarak çok taraflı bir platformda ABD önderi ile üst seviye temastan kaçınması, iki ülke ortasında soğuk savaş bulutlarının şimdi dağılmadığını da gösteriyor.