Rekabet Kurumu’ndan ‘çalışan ayartmama’ muahedesi yapan şirketlere ikaz
İşletmeler kendi elemanının rakip firmaya gitmesini önlemek için muahedeler yapıyor. Rekabet Kurumu da bu mutabakatların çalışanın haklarını kısıtladığı ve randımanın düşürdüğünü aktarıyor. Kurum’a nazaran elemanların yurt dışına gitme isteğinin altında yatan nedenlerden birisi de bu muahedeler.
Rekabet Şurası Lideri Birol Küle, çalışan ayartmama muahedesinin Türkiye’deki iş gücünün yurt dışına yönelmesine sebebiyet veren etkenlere de katkıda bulunabileceğini aktardı.
Küle, bir açıklama yaparak “çalışan ayartmama” mutabakatı yapan şirketlere ikaz yaptı.
Centilmenlik mutabakatlarını yerine getirmeyenlere ceza veriliyor
Birol Küle, şirketlerin birbirlerinden çalışan almamaya yönelik “centilmenlik” mutabakatları nedeniyle kimi şirketlere yönelik alınan ceza kararını değerlendirirken, “Bu mutabakatlar ülkemizdeki iş gücünün yurt dışına yönelmesine sebebiyet veren etkenlere de katkıda bulunabilir.” dedi.
16 teşebbüse 151,1 milyon lira ceza
Küle, Konsey tarafından iş gücü piyasasına yönelik centilmenlik muahedesi yapan 16 teşebbüse 151 milyon 148 bin lira ceza verilmesi kararını kıymetlendirdi.
Ücretler baskılanabilir
Rekabete muhalif mutabakatların iş gücünün hareketliliğine, istihdamın verimliliğine ve fiyatların rekabetçi düzeylerde belirlenmesine mahzur olduğuna işaret eden Küle, alternatif ve avantajlı iş imkanlarından mahrum kalan çalışanların fiyatlarının baskılanabildiğini ve çalışma şartlarının negatif tarafta etkilenebildiğini bildirdi.
“Kalite ve nitelik düşebilir”
Küle, bu durumun, en son mal ve hizmetlerin üretiminde kalite, nitelik düşüşü üzere yansımaları olabileceğine dikkati çekti.
“Çalışanlar, özgür ve rekabetçi iş gücü piyasasının sunduğu fırsatlardan yoksun kalmamalı”
Çalışanların, özgür ve rekabetçi iş gücü piyasasının sunduğu fırsatlardan yoksun kalmamasını önemsediklerini vurgulayan Küle, kelamlarını şöyle sürdürdü:
Başka bir patronda daha üretken olabilecek çalışanın iş değiştirmesinin engellenmesi, çalışanların yeteneklerine uygun bir teşebbüs tarafından istihdam edilememesi sonucunu doğurabiliyor. Uzun vadede baktığımızda bu mutabakatlar, ülkemizdeki iş gücünün yurt dışına yönelmesine sebebiyet veren etkenlere de katkıda bulunabilir. Çalışan mobilitesinin engellenmemesiyle bu istikamette de olumlu adımlar atılacağını, yetişmiş işçimizin ülkemizde farklı dallarda istihdam imkanı bulabileceğini söyleyebilirim.
“Emeğin toplam gelirden aldığı hissede düşüş gözlemlendi”
Küle, son yıllarda iş gücü piyasalarına ait tasaların sıklıkla gündeme geldiğini, bilhassa emeğin toplam gelirden aldığı hissede düşüş gözlemlendiğini söz etti.
Kurum olarak kelam konusu piyasalara ait tespit ettikleri rekabetçi aksaklıkları kapsamlı biçimde araştırdıklarını belirten Küle şöyle konuştu:
Bu kapsamdaki fiyat sabitleme ve çalışan ayartmama üzere mutabakatların pazarlardaki olumsuz tesirlerini göz önüne aldığımızda bu mutabakatların tesirleri bakımından ‘fiyat tespiti’ ve ‘müşteri paylaşımı’ ile özdeş olduğunu kıymetlendiriyoruz. Bu kapsamda özgür ve rekabetçi iş gücü piyasaları amacı doğrultusunda rekabet hukuku enstrümanlarını en faal biçimde kullanmaya devam edeceğiz.
“Çalışanların refahını düşüren ihlallere tesirli müdahaleyi amaçlıyoruz”
Küle, işçi-işveren ilgisinde güçlü pozisyonda bulunanın patron olduğunu lisana getirerek, “Çalışanların, fiyatlarındaki düşüşlere yansısını iş değiştirerek gösteremediğini ortaya koyan çalışmalar da bulunuyor. Hasebiyle biz de Kurum olarak çalışanların yapay halde refahını düşüren bu üzere ihlallere tesirli biçimde müdahale etmeyi amaçlıyoruz.” dedi.
“Çalışan ayartmama” mutabakatları masaya yatırıldı
Son aldıkları iş gücü kararının konusunun “çalışan ayartmama” muahedeleri olduğunu söyleyen Küle, şu bilgiyi verdi:
Burada da patronlar birbirlerinin çalışanlarını istihdam etmemek üzerine anlaşıyorlar. Böylelikle iş gücü piyasası dediğimiz, çalışanların emeklerini arz ettiği, patronların de emek talebi içinde olduğu bu piyasada patronlar rekabet etmekten, yani çalışanlarına daha yeterli şartlar sağlayarak bu çalışanları koruma etmekten yahut yeni istihdam etmekten vazgeçiyor.
“Ticari sırlar korunabilir”
İşveren ile personel ortasında işin gereklerine nazaran makul şartlar dahilinde rekabet etmeme yükümlülüğü ve gibisi yükümlülükler getirilebileceğini bildiren Küle, şu değerlendirmede bulundu:
Böylece know-how ve ticari sır muhafazasının sağlanması ya da eğitim üzere yatırımların kaybının önlenmesi sağlanabiliyor. Öte yandan, çalışan ayartmama muahedeleri, patronlar ortasında yapılan ve çalışan geçişliliğini patronların keyfi uygulamalarına bağlayan bir muahede tipidir. Çalışanlarına yatırım yapan bir firmanın tüzel sonlar içindeki imkanlarla bu yatırımların geri dönüşünü alması mümkündür. Bunun yerine öbür teşebbüslerle rekabete muhalif muahedeler yapılması, yatırımların karşılığının alınması gayesini aşmakta olup gerek çalışanları gerekse toplumun genelini kapsayacak biçimde olumsuz tesirler barındırmaktadır.
“Bizim uzmanlarımız özel dala geçebiliyor”
Küle, kendilerinin de ağır emek vererek yetiştirdikleri uzmanlarının özel kesime geçişine mahzur olmadıklarına dikkati çekerek, “Bir kamu kurumu olarak gösterdiğimiz bu halin gerek küresel gerekse yerli teşebbüslerimizden de tıpkı hassasiyetle benimsenmesini bekliyoruz.” dedi.
“ABD’de ve AB’de de mutabakatlar rekabeti kısıtlıyor”
ABD’de ve AB’de de çalışan ayartmama mutabakatlarının rekabeti açık formda kısıtlayan muahedeler ortasında kabul edildiğini belirten Küle, şunları kaydetti:
Rekabet Kurumu’nun iş gücü piyasalarına yönelik uygulamaları dünya çapındaki öteki otoritelerin uygulamalarıyla paralellik gösteriyor. Keza iş gücü kararında da gerek Şura içtihadı gerekse dünya çapındaki uygulamalar gözetildi. Belge konusu aksiyonların emek girdisinin paylaşımını amaçlayan aksiyonlar olduğu, rakipler ortası mutabakat niteliğinde bulunduğu, münasebetiyle kartel tarifi kapsamında olduğu değerlendirildi. Aldığımız kararın insan kaynakları konusundaki rekabet şuurunu daha da yaygınlaştırmasını ve inovatif yapıyı koruyacak halde çalışanların daha uygun şartlara ulaşmasının önündeki yapay pürüzlerin kaldırılmasına yardımcı olmasını temenni ediyoruz.