Atatürk’ün özel koleksiyondaki el yazısı notları araştırmaya açıldı

Arşiv ve Askeri Tarih Daire Başkanlığı’ndan (ATASE), 20 Nisan 2020’den itibaren Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivlerine devredilen koleksiyonlardan tasnif süreci tamamlanan Atatürk Koleksiyonu dahil, 8 koleksiyon araştırmacılara açıldı.

Belgeler ortasında Büyük Lider Mustafa Kemal Atatürk’ün 1907’de aldığı Orta Asya Türk tarihi, Hunlar, Göktürkler ve Uygurlarla ilgili de kısa notları yer alıyor.

Atatürk’ün, Göktürk Yazıtları’ndan Doğu Türklerine, Türklerin hayat usullerinden Kafkasya ve Anadolu’ya gelişlerine ve birinci kurulan Türk devletlerine ilişkin bilgileri, Osmanlıca ve vakit zaman Latince harfleri kullanarak, derlediği görülüyor.

Atatürk’ün özel koleksiyondaki el yazısı notları araştırmaya açıldı – FOTO GALERİ

Atatürk’ün Türk tarihine olan ilgisi dikkat çekiyor

Tarihçi Prof. Dr. Osman Köse, evraklara ait yaptığı açıklamada, Mustafa Kemal Atatürk’ün Türk tarihine olan ilgisinden bahsederek, şöyle konuştu:

Atatürk çok kitap okuyan birisiydi. Kitapları okurken kitabın etrafına notlar alırdı ve kendi el yazısıyla da notlar çıkarırdı. Bu notlardan bir tanesi de Orta Asya Türk tarihiyle ilgili şu anda arşivlerimizde olan notlardır. Burada Osmanlıca olarak bu notları almış ancak yer yer bu Osmanlıcanın içerisinde Latin alfabesini de kullanmıştır. Atatürk, Orta Asya’daki Türk tarihinin birinci evrelerinden itibaren 10, 11, 12. yüzyıla kadar, yani Selçuklu, Osmanlı periyoduna kadar çok geniş bir alanı okumuş ve burada kıymetli gördüğü yerleri not almıştır. Bilhassa Türk-Çin bağlarını, Çinlilerle çabaları ve Orta Asya’da Çin’le gayret periyotlarında kurulan Türk devletlerini ayrıntılı olarak incelediği görülüyor.

Atatürk’ün Hun, Göktürkler, Uygurlar periyodunu de ayrıntılı bir halde okuduğunun notlardan görüldüğünü belirten Köse,

Daha geriye gerçek, Avarlar periyodunda Avrupa’ya gerçek gelen Türklerin hangi tarihlerde, nerelere, ne yaptığıyla ilgili de çok geniş notlar almış. Bu notlarda dikkat çeken şey tarihlere büyük ehemmiyet vermesi. Hükümdarların ve devletlerin karar sürdüğü tarihleri tabir eden Osmanlıca isimleri yazmış fakat bunun yanında yanlış söylem edilmemesi için sanıyorum kesinlikle Latin alfabesiyle de yazmış.

diye konuştu.

Atatürk’ün Meclis konuşmasının notları da arşivlerde

Mustafa Kemal Atatürk’ün kaleme aldığı bir öbür dokümanda de Mustafa Kemal Paşa’nın Türkiye Reis-i Cumhurluğuna ikinci defa seçilmesi hasebiyle yaptığı konuşmasına ait notları yer alıyor.

Prof. Dr. Köse, Atatürk’ün konuşmasına teşekkürle başladığını belirterek, şunları kaydetti:

“Tarihi bir konuşma olduğunu düşünüyorum”

Prof. Dr. Köse, “Atatürk’ün notlarında, Cumhuriyet’in mevcudiyetinin, milletin ali menfaatinin, dahili ve harici rastgele bir olaya karşı her an müdafaaya hazır bulunduğunu da lisana getirdiğini” belirterek, kelamlarını şöyle sürdürdü:

Bu konuşmanın tarihi bir konuşma olduğunu düşünüyorum. Bu konuşma notlarında Atatürk, Cumhuriyetin temellerinin artık oturduğunu, bu dört yıllık evrede Türk milletinin kendisine has olan, layık olan yönetim halinin cumhuriyet olduğunun görüldüğünü, Türk milletinin buna sahip çıktığını söz ediyor. Atatürk, bundan sonraki müddetlerde de Türk milletinin tüm gücüyle birlikte, elindeki imkanlarla birlikte Cumhuriyet’in tesis edileceğini de aktarıyor.

Atatürk’ün konuşmasında, Cumhuriyet’in kurulmasından sonra geçen süreçte, dışarıda ve içeride bir sürü dostluk kurulduğuna ait tabirlerini de aktaran Köse,

Bu kıymetli. Zira dört yıllık bir savaş ve ondan sonra bir ulusal çaba süreci… Dünyanın en büyük devletleriyle savaşılıyor, yeni bir devlet kuruluyor, yeni bir periyot açılıyor. Bu yeni devirde dünya devletleriyle ilgilerin de tesis edilmesi gerekiyor ve bunun yerine getirildiğini söz ediyor. Nihayetiyle 1920’de Ankara Mutabakatıyla başlayan, daha evvel Rusya’yla devam eden, daha sonra İngilizlerle Fransızlarla devam eden muahedeyi bu konuşmasına aktarıyor.

bilgisini verdi.

Atatürk’ün gelecekle ilgili temennilerine de konuşmasında yer verdiğine dikkati çeken Köse, şu değerlendirmede bulundu:

Atatürk notlarında Cumhuriyet’in gitgide gelişeceğini ve temellerinin sağlam olduğunu söz ediyor. Bu sağlamlıkta Türk milletinin hissesinin büyük olduğunu, milletin çok büyük dayanak verdiğini ve sahip çıktığını söz ediyor. Mustafa Kemal Atatürk aslında şunu gösteriyor; bu dört yıllık devir içerisinde Cumhuriyetin birinci yıllarında ortaya çıkan görüntünün yeni kurulan Türk devletinin artık yeni ufuklara gerçek yelken açtığını, önünde hiçbir pürüzün kalmadığını, dünya devletleriyle mutabakatların yapıldığını, dostlukların kurulduğunu, yalnızca yapılacak olan tek şeyin müreffeh bir devlet ve toplum inşa etmek gerektiğini anlatıyor.

Gazi Mustafa Kemal’in numarasız güneş gözlüğü talebi